اولش که پوستر فیلم را دیدم فکر کردم باز هم یکی از آن ژاپنیهای کند و ملالآور، اما تجربهی استثنایی «کافکا در کرانه» و جذبهای که باعث شده بود ششصد صفحه کتاب را یکنفس ببلعم وسوسهام کرد دکمهی پلی را فشار دهم و پلی کردن همان و محو و جادوشده خیره به صفحهی تلویزیون ماندن همان. هیچ باورم نمیشد جزئیات روزمرگی تکراری یک توالتشور در توکیو یک همچو تأثیر رواندرمانگرانهای داشته باشد. رسماً تأثیرش بهاندازهی چند جلسهی تراپی آرام و ثمربخش بود. یکجور تأثیری که میدانی حاصل تماشای این فیلم است اما نمیدانی دقیقاً چطور و چگونه تماشای یک فیلم دوساعته به چنین تأثیر ماندگاری منتهی شده است، عیناً مشابه فرآیند رواندرمانگرانهی ثمربخشی که تغییرات پایدار حاصل از آن را در زندگی روزمرهات میبینی اما نمیتوانی دقیقاً نشان دهی چرا و چطور آن نیم ساعت سه ربع حرفزدنهای هفتگی از این در و آن در به چنین تأثیری منتهی شده است.
جادوی آهستگی و خلوت و تکرار
سرشار از روشنی و خیر و آرامش
سال تحویل امسال خیلی بهم چسبید، شاید چون از سحر بیدار بودم، تنها در سکوت و آرامش سر صبح نشسته بودم جلوی هفتسین و روشن شدن نمنم آسمان و پهن شدن آفتاب روی زمین را نگاه میکردم که سال تحویل شد. همانجا فکر کردم اگر به بهار و سحر و سالتحویل باشد، امسال سالی سرشار از روشنی و خیر و آرامش خواهد بود إنشاءالله.
اهمیت اقلیت بودن
حالا گیریم ما برویم رأی بدهیم؛ اصلاً ممکن است اینها، همین میانهروها مثلاً، رأی بیاورند؟ این سؤال یکی از سؤالات اصلی کسانی است که هنوز مرددند و به قطعیت شرکت یا عدم شرکت در انتخابات نرسیدهاند؛ از طرفی فکر میکنند مشارکت در این انتخابات بیفایدهترین کار ممکن است، اگر با آب ریختن به آسیاب ادعایی مشروعیت نظام زیانبار نباشد و از طرف دیگر سایه ترسناک تسلط بیش از پیش تندروها بر شئون مختلف حکمرانی و سختتر شدن زندگی معمولی و روزمره، فکریشان میکند که نکند پیامد بیعملی و شانه بالا انداختنهایشان بیش از آنچه فکر میکنند ترسناک و فاجعهبار از آب دربیاید. از طرفی فکر میکنند از وقتی یادشان میآید استدلال برای رأی دادن همین ضرورت انتخاب بین بد و بدتر و هیولاسازی از برخی کاندیداها بوده درحالیکه حقشان است که برای یک بار هم شده با دل خوش و طیب خاطر بروند به همان کاندیدایی که واقعاً مطلوبشان است رأی بدهند. فکر میکنند تمام این سالها به همین انتخابات حداقلی و بین بد و بدتر تن دادیم اما دیگر نمیخواهیم سهممان از مفهوم و واقعیت انتخابات، تهمانده کاندیداهای سروته یک کرباسی باشد که شورای نگهبان و نظارت استصوابی برایمان غربال کرده است.
اعتراض به وضعیت اینترنت در ایران
«وضعیت اینترنت امروز ایران فاجعهبار است. فیلترینگ گسترده، اختلالات مستمر و سرعت پایین چیزی بهنام اینترنت برای ایرانیان باقی نگذاشته و حق دسترسی آزاد به اینترنت را نقض کرده است. همانطور که در گزارش انجمن تجارت الکترونیک آمده است، وضعیت اینترنت ایران بیشترین شباهت را با کشورهای فقیر و توسعهنیافته دارد، اما تفاوت اصلی در خودخواسته بودن این شرایط برای ایران است. خودخواسته به این معنا که بخش قابلتوجهی از مشکلات اینترنت کشور از فیلترینگ و محدودیتهای آن تا سرعت و اختلالات گسترده نه بهدلیل مشکل در توسعه زیرساختها که بهدلیل سیاستگذاریها، اقدامات مدیریتی و اعمال قوانین به وجود آمده است. در نهایت گلاویز شدن شهروندان و کسبوکارهای ایرانی با یکی از ناامنترین و بیکیفیتترین اینترنتهای دنیا، مرگ تدریجی رؤیای توسعه اقتصاد دیجیتال و یونیکورنهای دانشبنیان را رقم میزند.»
وقتی از میانهروی حرف میزنیم
«اصلاحطلب! اصولگرا! دیگه تمومه ماجرا» این شعاری که در سالیان اخیر نقل تجمعات اعتراضی بوده است، فارغ از معنای تحتاللفظی یا تلویحی آن، مایهای از واقعیت نزاع سیاسی در ایران را در بر دارد و آن اینکه به نظر میرسد در سالیان پیشرو دعوای نیروهای سیاسی بیش از آنکه با برچسب و گفتمان اصلاحطلبی و اصولگرایی قابل صورتبندی و بازشناسی باشد در قالب نزاع میان میانهروی و رادیکالیسم قابل درک و ردیابی است. در این نوشته تلاش میکنم سه اصل محوریای را بیان کنم که به نظرم اعتقاد و پایبندی به آنها، افراد را فارغ از جناحبندیهای سیاسی، ذیل نگرش و منش میانهروانه گرد هم میآورد.
کاهش جمعیت در ایران: چالشها و راهبردها
نشست تخصصی «کاهش جمعیت در ایران: چالشها و راهبردها» روز یکشنبه سوم دیماه ۱۴۰۲ بههمت کارگروه اجتماعی «خانه گفتوگوی آزاد» دانشگاه تربیت مدرس با حضور بهاره آروین، عضو هیأت علمی گروه جامعهشناسی و حمیده طائب، عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان این دانشگاه برگزار شد. بهاره آروین در سخنرانی خود، با به چالش کشیدن فرضیات مختلف مبتنی بر شهود عامیانه در مورد علل و راهبردهای کاهش جمعیت در ایران، چنین فرضیاتی را که فضای سیاستگذاری و رسانهای کشور را تحتالشعاع خود قرار داده، نادرست ارزیابی کرده، راهبردهای مبتنی بر آنها را اقداماتی پرهزینه و بیثمر دانست که تنها به هدررفت منابع منتهی گشته است.
برای دریافت فایل کامل این گفتوگو میتوانید به سایت آپارات مراجعه کنید.
بیشتر بخوانیدتشکیلات راهحل مسأله فساد نیست
فرارو: داشبورد جامع اطلاعات اقتصادی ایران یکی از سامانههای «رصدخانه اقتصاد ایران» است که اخیراً در وزارت اقتصاد افتتاح شد. این سامانه قرار است با یکپارچهسازی دادهها، امکان رصد دقیق و بهروز اطلاعات اقتصادی کشور را فراهم آورد. افتتاح این سامانه در شرایطی انجام شد که اخیراْ پرونده فساد ۳.۴ میلیارد دلاری شرکت چای دبش مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس این پرونده، شرکت چای دبش، مبلغ قابل توجهی، ارز نیمایی برای واردات و بستهبندی چای درجهیک هندی دریافت کرده بود، اما چای بیکیفیتی را از آفریقا وارد کرد. بر اساس گفتههای رئیس سازمان بازرسی کشور، در موضوع تخصیص ارز نیز شائبه وجود داشت.
یکی از مشکلات دیرینه در اقتصاد کشور ما را میتوان دو نرخی بودن ارز دانست. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند، اگر در شرایط فعلی بدون هیچ برنامه حمایتی ارز دولتی حذف شود، این تصمیم، میتواند منجر به افزایش گرانی شود، مگر اینکه این اقدام با سیاستهای حمایتی جایگزین همراه شود. ارزی که با نرخ پایینتر داده میشود عمدتاْ برای کالاهای اساسی از جمله روغن، نهادههای دامی و دارو است. اگرچه پرداخت ارز دولتی در حال انجام است، اما طی چند سال اخیر بیشتر کالاهای اساسی افزایش قیمت را تجربه کردهاند.
با توجه به این شرایط پرسشهایی مطرح است از جمله اینکه، آیا اساساْ برای جلوگیری از فساد در بوروکراسی باید بوروکراسی جدید ایجاد کرد و مشکل بوروکراسی در مبحث اعطای ارز چگونه باعث فساد شده است؟ بهاره آروین، جامعهشناس و استاد جامعهشناسی دانشگاه تربیت مدرس به پرسشهای فرارو در این خصوص پاسخ داده است:
مسأله حکمرانی در ایران، ضرورت یک رویکرد تاریخی
گروه شریف آزاد در ادامه سلسله جلسات گفتوگوی اجتماعی که در کلاب هاوس برگزار میشود، روز یکشنبه ۱۹ آذر ۱۴۰۲ در برنامهای که با همکاری گروه جامعهشناسی دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد، میزبان بهاره آروین بود. بخش عمده زمان دو ساعت و نیمه این برنامه که موضوع اصلی آن «مسأله حکمرانی در ایران؛ ضرورت یک رویکرد تاریخی» بود، به پاسخگویی به پرسشهای متفاوت و متعدد حاضران پس از ارائه سخنرانی اختصاص یافت. فایل صوتی کامل این برنامه را میتوانید در آپارات بشنوید.
بیشتر بخوانیدکارگاه آموزشی مسألهمحوری در پژوهش
گروه جامعهشناسی و انجمن علمی دانشجویی جامعهشناسی دانشگاه تربیت مدرس با همکاری گروه روششناسی و روشهای تحقیق انجمن جامعهشناسی روز یکشنبه ۱۹ آذرماه ۱۴۰۲ کارگاهی آموزشی با عنوان «مسألهمحوری در پژوهش» با موضوع «ضرورت و چگونگی کشف و طرح مسأله در پژوهش» برگزار کرد.
بهاره آروین، در این کارگاه دوساعته به بررسی تفاوت چهار مفهوم «موضوع»، «دغدغه»، «سؤال» و «مسأله» پرداخته، «مسأله» را خشت اول پژوهش دانست. ادامه بحث به چیستی «مسأله علمی» و چگونگی کشف و طرح آن و خطاهای رایج در این فرایند اختصاص یافت.
فایل صوتی کامل جلسه را در این پیوند بشنوید.
بیشتر بخوانیدگزارش نشست «زنان در هزارتوی سیاست» با حضور بهاره آروین و فاطمه قاسمپور
آیا زنان در عرصه سیاست در جایگاه مطلوبی قرار دارند؟
در ابتدای این نشست زهرا سادات رضوی علوی دبیر نشست، هدف مجموعه سهیبا از برگزاری نشست را اینگونه عنوان کرد: یکی از دلایلی که موضوع زنان در هزارتوی سیاست را انتخاب کردیم این بود که از دوران دانشجویی دغدغه ورود و حضور جدی و اثرگذار زنان در عرصه سیاست؛ چه در مناصب سیاسی و چه در عرصه کنشگری را داشتیم. اما هرچقدر جلوتر رفتیم موانعی را احساس کردیم. امروز حول دغدغه خودمان این نشست را برگزار کردیم و این دغدغه را پیوند زدیم به فضای دانشجویی؛ دختران دانشجو حتماً دغدغههایی دارند. وقتی فعال دانشجویی میشوند و وارد این عرصه میشوند برایشان مهم است که پلههای بعدی و اثرگذاری قوی خودشان را ببینند. اما آیا در شرایط موجود در وضعیت مناسب سیاسی برای خانمها هستیم؟ و چطور باید این مسیر را طی کنیم؟ سؤال من این است که جایگاه و نقش زنان در عرصه سیاست در امروز جامعه چگونه ارزیابی میشود؟ آیا به نظر شما در جایگاه مطلوبی هستیم؟
فاطمه قاسمپور ضمن تأکید بر اهمیت مسئله حضور زنان در عرصه سیاستگذاری گفت: شاید برای من واژه زنان در سیاستگذاری خیلی جذابتر از حضور زنان در سیاست باشد. بحث حضور زنان در سیاستگذاری و در عرصه تصمیمگیری و تصمیمسازی در کشور بحث بسیار مهمی است. دی ماه سال گذشته هم که اقشار مختلف بانوان خدمت رهبری انقلاب رسیدند؛ حضرت آقا در این جلسه پیرو مطالباتی که جامعه زنان مطرح کردند، فرمودند: این مسئله ذهن من را هم به خودش مشغول کرده است. بنابراین مسئله، مسئله مهمی است و باید جلسات مهم اندیشهورزی برای آن گذاشته شود تا درباره الگوی مناسب برای حضور زنان در عرصه سیاست و سیاستگذاری صحبت شود.
قاسمپور به مسئله حضور کمّی زنان در عرصه سیاست اشاره کرد و گفت: اگر حضور زنان در عرصه سیاست را بهلحاظ کمّی در نظر بگیریم؛ میزان بالایی نیست. ولی مسئله این است که فکر میکنم قبل از هر چیز ما باید یک بازخوانی کنیم تا ببینیم حضور زنان در عرصه سیاست به چه نسبتی باید اتفاق میافتاده؟ و آن چیزی که باید اتفاق میافتاده چقدر محقق شده و چقدر برای رسیدن به مطلوبمان فاصله داریم؟ مسئله حضور کمّی زنان در سیاست میتوانم بگویم مسئله اصلی ما نیست هرچند قائل هستم مسائلی در کشور وجود دارد مثلاً بعضی مسائل فرهنگی و اجتماعی که حضور زنان برای آن مسائل پیشران است و زنان در آن نقش مستقیم، ویژه و بیبدیلی دارند. اما ما باید ابتدا پرسش را بازخوانی کنیم اینکه حضور زنان در این عرصه با چه رویکرد و نگاهی بوده؟
بیشتر بخوانیددر شبکه های اجتماعی
