نارضایتی‌ها و اعتراضات اجتماعی: وضعیت حال و چشم‌انداز آینده

فردا و پس‌فردا، دوشنبه و سه‌شنبه، پنجم و ششم آبان از ساعت ۸ تا ۱۸ دومین همایش وضعیت اجتماعی کشور در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی واقع در تقاطع همت ـ شریعتی، خیابان گل‌نبی برگزار می‌شود. برنامه‌ی نشست‌های این همایش دو روزه را اینجا ببینید.

فردا، دوشنبه، پنجم آبان پس از افتتاحیه‌ی همایش، نشست «نارضایتی‌ها و اعتراضات اجتماعی: وضعیت حال و چشم‌انداز آینده» از ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۲:۳۰ در سالن ارشاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار خواهد شد. در این نشست آقایان اردشیر انتظاری، محمدحسین پناهی، حمیدرضا جلایی‌پور و عباس عبدی طرح بحث و گفت‌وگو خواهند کرد و من به‌عنوان دبیر نشست گرداننده‌‌ی بحث خواهم بود.

برای اینکه مباحث منسجم‌تر ارائه شود و امکان گفت‌وگوی ثمربخش فراهم شود طرح بحث اولیه‌ای از موضوع این نشست تهیه کرده و با اعضای نشست به اشتراک گذاشته‌ام که در ادامه خواهد آمد. امیدوارم این طرح بحث اولیه و پرسش‌های طرح شده، به گفت‌وگوی مؤثر میان اعضای نشست کمک کند:

تعدادی از تحلیل‌گران معتقدند در جامعه‌ی ایران نارضایتی به‌شکلی چندلایه و فراگیر انباشته شده است به‌گونه‌ای که در زیر پوسته‌ی به‌ظاهر آرام خود، چون آتشفشانی نیمه‌فعال در حال تلاطم و جوش و خروش است تا زمانی‌که امکانی برای برون‌ریزی یافته و گدازه‌های سوزاننده‌‌ی نارضایتی‌های انباشته به‌شکلی انفجاری به سطح آمده و نظم و نظام موجود را به‌کل دگرگون کند. این دسته از تحلیل‌گران کوتاه شدن بازه‌های میان رخداد اعتراضات اجتماعی از یک دهه فاصله (برای مثال اعتراضات اوایل و اواخر دهه‌ی ۷۰ تا اعتراضات سال ۸۸) به حدود دو تا سه سال (اعتراضات دی ما ه۹۶، آبان ۹۸ و نیمه‌ی دوم ۴۰۱) را شاهدی از افزایش فعالیت این آتشفشان در حال انفجار ارزیابی می‌کنند و معتقدند اگر تغییر جدی و بنیادینی در سیاست‌های حاکم در جهت کاهش حجم و ابعاد نارضایتی صورت نگیرد، به‌زودی انفجار نهایی رخ خواهد داد.

در مقابل، طیف دیگری از تحلیل‌گران معتقدند حجم نارضایتی در جامعه‌ی ایران گرچه از متوسط میزان نارضایتی در جوامع دیگر بالاتر است اما این نارضایتی به‌طور معمول به‌شکلی غیرفعال است و اگر برخی سیاست‌های افراطی و ناصواب چاشنی فعال کردن این نارضایتی نشود، تغییرات سیاسی برآمده از سیستم انتخاباتی درصورتی‌که هرچه گشوده‌تر و رقابتی‌تر برگزار شود، می‌تواند پاسخگوی این نارضایتی‌های بالقوه بوده و در جهت کاهش مؤثر آنها عمل کند. این دسته از تحلیل‌گران، تغییرات سیاسی برآمده از انتخابات پیش‌بینی‌ناشده‌ی ۴۰۳ و وضعیت آرام و غیراعتراضی جامعه در بازه‌ی جنگ اخیر را که برخلاف بسیاری از پیش‌بینی‌ها شکل گرفت شاهدی بر مدعای خود قلمداد می‌کنند.

آنچه گفته شد، یک دسته‌بندی اولیه از رویکردهای دوگانه‌‌ی ناظر به میزان و حجم نارضایتی و پتانسیل رخداد اعتراضات در جامعه‌ی ایران بود که در دو سر یک طیف قرار می‌گیرد. بر این مبنا پیشنهاد می‌شود جنابعالی جایگاه و موضع خود بر روی این طیف نظرات را با پاسخ تا حد امکان مشخص و مستدل به سؤالات سه‌گانه‌ی زیر روشن نمایید تا امکان گفت‌وگوی متقابل و ثمربخش میان اعضای حاضر در این نشست فراهم شود:

۱. به نظر شما میزان و ابعاد فعلی نارضایتی در جامعه‌ی ایران چقدر است و پتانسیل آن برای تبدیل شدن به انواع اعتراضات از شورش‌های خیابانی تا جنبش‌های مدنی به چه میزان است؟ به عبارت دیگر، کدام‌یک از ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یا سیاسی دارای میزان نارضایتی بیشتر و فراگیرتری است و نارضایتی کدام‌یک از این حوزه‌ها دارای پتانسیل بیشتری برای رخداد اعتراضات است؟

۲. مهم‌ترین عوامل مؤثر بر تبدیل نارضایتی به انواع اعتراضات فعال در آینده را چه می‌دانید؟ به عبارت دیگر، به نظر شما چاشنی اصلی تبدیل نارضایتی‌های موجود به اعتراضات در حوزه‌ی اقتصاد قرار دارد یا سیاست‌های فرهنگی ـ اجتماعی حاکم یا تغییرات سیاسی احتمالی در رأس هرم قدرت پتانسیل اصلی رخداد اعتراضات فراگیر و سرایت به دیگر حوزه‌ها را در خود نهفته دارد؟

۳. باتوجه به وضعیت فعلی نارضایتی و سیاست‌های موجود در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، آینده‌ی اعتراضات در ایران را در کوتاه‌مدت (کمتر از ۳ سال) و میان‌مدت (بین ۳ تا ۱۰ سال آینده) چگونه ارزیابی می‌کنید؟ چه میزان احتمال تبدیل نارضایتی به اعتراض وجود دارد و درصورت رخداد، شکل و ماهیت اعتراضات از چه نوعی خواهد بود؟

لینک حضور مجازی در این نشست: +

سایت همایش: +

اینستاگرام: +

تلفن دبیرخانه: ۰۲۱۲۶۴۰۲۶۳۰

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *