حالا که فکرش را می‌کنم...
خودنگاری‌های بهاره آروین

بررسی ایده شهرداری تمام شیشه‌ای با حضور بهاره آروین و رحمت الله حافظی

ماده ۷۱ قانون شهرداری‌ها مصوب سال ۱۳۳۴ از ۶۰ سال پیش شهرداری‌ها را مکلف کرده است هر ۶ ماه یک بار گزارشات تفصیلی درآمدها و هزینه‌های خود را به اطلاع مردم برسانند اما این گزارش مفصل طی سال‌های گذشته هیچ‌گاه ارائه نشده است. اما از آنجا که مهمترین ایده شورای پنجم ایجاد شهرداری شیشه‌ای بود از همان ابتدای کار نسبت به تشکیل کمیته شفافیت و شهر هوشمند در این شورا اقدام شد. 

برنامه «انجمن پنجم» در قالب میزگردی تخصصی با حضور بهاره آروین، رئیس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران و رحمت‌الله حافظی، عضو پیشین شورای شهر تهران به بررسی موضوع شفافیت در مدیریت شهری پرداخته که ماحصل این گفتگوی تخصصی و چالشی را در ادامه می‌خوانید. گفت‌وگویی که در آن مطالبه‌گری و پیوند نزدیک مردم با شفافیت به عنوان پایه و اساس تداوم شفافیت بیان شد.

 خانم دکتر آروین قریب به چهار سال است که شما برای تحقق شفافیت در شورا و شهرداری تهران تلاش می‌کنید. لطفا از دستاوردهایتان در این زمینه بگویید.

ما در سه سال گذشته به کمک همکارانمان در مدیریت شهری تلاش کردیم طرحی را  تحت عنوان شهرداری تمام شیشه‌ای پیش ببریم که برمبنای مهمترین گلوگاه‌های فساد در شهرداری تهران طراحی شده بود. حوزه معاملات و حوزه شهرسازی به‌ویژه بخش صدور مجوزهای شهرسازی دو حوزه بسیار مهم از گلوگاه‌های فساد در شهرداری تهران بود. از این رو شفافیت‌بخشی به حوزه معاملات را با انتشار اطلاعات قراردادهای بالای یک میلیارد تومان در شهرداری تهران شروع کردیم و خوشبختانه امروز به انتشار اطلاعات معاملات  متوسط  یعنی قراردادهای بیش از ۴۵ میلیون تومان رسیده‌ایم.

ابتدا اطلاعات مناقصه‌ها و مزایده‌ها منتشر شد و در آخرین مرحله بخش قراردادهای ملکی را به قراردادهای منتشرشده اضافه کردیم. به تدریج جزئیات قراردادها از آنچه در ابتدا پیش‌بینی می‌کردیم بسیار بیشتر شد و اکنون می‌توانیم ادعا کنیم  و حوزه معاملات شهرداری تهران را تا حد زیادی شفاف ساخته‌ایم. 

در حوزه شهرسازی اطلاعات پروانه‌های صادره از سال ۹۷ به بعد را روی نقشه شهر تهران منتشر کردیم؛ ولی در ادامه هم جزئیات این اطلاعات و هم اطلاعات دیگری در حوزه شهرسازی منتشر شد، ازجمله اطلاعات تغییر کاربری‌ها از سال۹۷، اطلاعات پروانه‌های صادره در بخش برج‌باغ‌ها از سال ۹۲ به بعد و همچنین سابقه طرح تفصیلی.  

با تصویب اعضای شورای شهر تهران، از این پس واگذاری املاک شهرداری بدون تصویب شورا امکانپذیر نخواهد بود.
بهاره آروین در سیصدوهشتمین جلسه علنی شورای شهر تهران و در جریان بررسی لایحه «تعیین تکلیف املاک و اموال غیرمنقول واگذارشده شهرداری به اشخاص حقیقی و حقوقی» ضمن پیشنهاد جایگزینی ماده ۱۲ گفت: همانطور که مستحضر هستید سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران در دوره‌های قبل با تغییر آیین‌نامه‌ مالی و معاملاتی خود، املاک شهرداری تهران را بدون تصویب شورا و صرفا با تصمیم هیئت‌مدیره آن سازمان به اشخاص حقیقی و حقوقی واگذار می‌کرد.
عضو شورای شهر تهران ادامه داد: با توجه به اینکه در ماده ۱۲ شهرداری موظف شده است آیین‌نامه اجرایی این مصوبه را ظرف مدت یک ماه تهیه و ابلاغ کند، برای اینکه مشکلات گذشته تکرار نشود پیشنهاد می‌شود متنی جایگزین متن این ماده شود.
وی افزود: در این متن جایگزین دو نکته مدنظر قرار گرفته است؛ یکی اینکه شهرداری برای واگذاری‌های بعد از این، آیین‌نامه‌ای تهیه کند اما چون بحث واگذاری حقوق عامه است، آن آیین‌نامه را به تصویب شورا برساند و دیگر اینکه در آیین‌نامه‌ای که شهرداری تهیه می‌کند نباید اختیار شورا برای واگذاری املاک سلب شود.

صدوسی‌وششمین جلسه کمیته شفافیت و شهر هوشمند ۳۰ خرداد ماه به ریاست بهاره آروین و با حضور جواد اسلامی مدیرکل خزانه‌داری، محمد فرجود مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات و نمایندگان اداره کل امور مالی و اموال شهرداری تهران به صورت مجازی تشکیل شد.

در این جلسه مقرر شد گزارش ثبت اطلاعات پرداخت مناطق روی ردیف بودجه برای سه‌ماهه پایان سال ۹۹ و سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۰ حداکثر ظرف مدت یک هفته به‌صورت سیستمی از سامانه جامع مالی استخراج شود و گزارش تطبیق آن با اطلاعاتی که توسط خزانه‌داری ثبت شده است، به کمیته شفافیت و شهر هوشمند ارسال شود.

درخصوص واحدهای تابعه نیز مقرر شد تا نیمه تیر ۱۴۰۰ تکمیل فیلد اطلاعات ردیف بودجه اختصاصی در زمان درخواست وجه از سوی این واحدها اجباری شود.

علاوه بر این، کارگروه سامانه جامع مالی موظف شد ضمن تشکیل جلسه با سه سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات، مهندسی و عمران و بوستان‌ها و فضای سبز، حداکثر تا پایان تیر ماه ۱۴۰۰ نتیجه نگاشت کد بودجه عمومی و کد اختصاصی این واحدهای تابعه را در قالب جدول مقایسه‌ای به کمیته شفافیت و شهر هوشمند ارسال کند.

بخش بعدی جلسه به پیگیری راه‌اندازی سامانه مدیریت بدهی و مطالبات اختصاص یافت و مقرر شد انواع بدهی‌های قطعی مناطق ۲۲گانه حداکثر تا پایان تیر ۱۴۰۰ در سامانه مدیریت بدهی و مطالبات ثبت شده و به منظور رصدپذیری بدهی‌هایی که از طریق احکام قضایی ایجاد شده‌اند، به سامانه حقوقی متصل شود.

همچنین مصوب شد سامانه مدیریت بدهی و مطالبات تا پایان تیر ۱۴۰۰ برای بدهی‌های قطعی واحدهای تابعه نیز راه‌اندازی شود و واحدهایی که بالاترین میزان بدهی را دارند برای این اقدام در اولویت قرار گیرند.

در صحن علنی شورای شهر تهران بر ضرورت تداوم انتشار گزارش ماهانه درآمد و هزینه شهرداری در وبسایت شفاف تاکید شد.
بهاره آروین در سیصدوهفتمین جلسه علنی شورای شهر تهران و پس از گزارش درآمد و هزینه شهرداری تهران طی دوماهه فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۰ که از سوی خزانه‌دار شورا ارائه می‌شد گفت: در حال حاضر درآمد و هزینه ماهانه شهرداری از سال ۹۷ تا ۹۹ به صورت برخط و سیستماتیک از سامانه مالی فراخوانی و روی وبسایت شفاف بارگذاری می‌شود.
عضو شورای شهر تهران ادامه داد: متاسفانه اخیرا برخی در شهرداری تهران شبهه کرده‌اند که ضرورتی ندارد این اطلاعات روی شفاف بنشیند. استدلالشان هم این است که قانون گفته به شورای شهر گزارش داده شود نه به مردم. حتی برخی خواستار آن شده‌اند که گزارش‌های قبلی نیز از روی شفاف برداشته شود.
وی ضمن اظهار مخالفت با این شبهه اظهار داشت: اینکه قانون گفته گزارش درآمد و هزینه شهرداری باید ماهانه به شورا بیاید به این دلیل است که مردم هم از آن مطلع شوند. اگر نیاز باشد می‌توان از اعضای شورای شهر تهران هم در این خصوص رای‌گیری کرد تا این شبهه برطرف شود.
آروین افزود: چه اشکالی دارد این فایل‌های پی‌دی اف که در صحن ارائه می‌شود، با جزئیات بیشتر و به‌صورت داشبورد از سامانه‌ها روی وبسایت شفاف هم فراخوانی شود؟ درخواستم این است که در صحن تصریحی شود بر اینکه از نظر شورای پنجم ارائه گزارش درآمد و هزینه شهرداری در صحن یعنی ارائه آن روی وبسایت شفاف و بنابراین گزارش‌های مربوط به سال ۱۴۰۰ نیر روی وبسایت منتشر شود.

عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه واگذاری املاک شهرداری به اشخاص حقوقی باید بر مبنای قاعده و اصولی صورت گیرد گفت: اگر برای این کار آیین‌نامه‌ای تصویب نکنیم معلوم نیست در سال‌های بعد املاک شهر چگونه و در چه فرآیندی واگذار خواهند شد.
بهاره آروین در سیصدوششمین جلسه علنی شورای شهر تهران و در مخالفت با کلیات لایحه «تعیین تکلیف املاک و اموال غیرمنقول واگذارشده شهرداری به اشخاص حقیقی و حقوقی» گفت: البته من چندان امید ندارم دوستان با استدلال‌هایی که ارائه خواهم کرد قانع شوند اما اظهاراتم را برای ثبت در تاریخ ارائه می‌کنم.
عضو شورای شهر تهران در ادامه گفت: پیش از دوره پنجم شورای شهر تهران تعداد زیادی از املاک شهرداری بدون مجوز و به صورت غیرقانونی واگذار شده‌اند و ما باید به این تخلفات رسیدگی می‌کردیم و املاک شهر را بازپس می‌گرفتیم. تا آنجا که توان داشتیم در این زمینه پیگیری انجام داده‌ایم و واگذاری‌های غیرقانونی را بازپس گرفتیم و اکنون در این لایحه می‌خواهیم به حدود ۱۷۰ ملک مجوز واگذاری دهیم. این در حالی است که متاسفانه در این لایحه قاعده‌ای برای واگذاری این املاک نداریم.
وی ضمن طرح این سوال که این اقدام در ماه آخر چه دستاوردی برای شورا، شهرداری و شهروندان دارد، تاکید کرد: واگذاری املاک به سایر نهادها باید در تعامل موثر با آنها و معطوف به نفع شهر و شهروندان اتفاق بیفتد.

آروین افزود: وقتی طی چهار سال به ندرت به واگذاری املاک مجوز داده‌ایم، چه ضرورتی دارد در ماه آخر شورای پنجم ۱۷۰ ملک را به صورت یک‌جا و بدون هیچ اصل و قاعده‌ای واگذار کنیم؟
عضو شورای شهر تهران درخصوص واگذاری املاک مشمول بند ۶ ماده ۵۵ ادامه داد: متاسفانه در گزارش فعلی کمیسیون مشترک، اینکه براساس چه اصولی به واگذاری برخی از این املاک مجوز می‌دهیم و بر چه اساس به واگذاری برخی از آن‌ها مجوز نمی‌دهیم مشخص نیست. اما حداقل برای واگذاری‌های بعد از این، لازم است آیین‌نامه‌ای شفاف داشته باشیم.