تفکر agentic

گره ذهنی‌ام باز شد؛ در تمام سال‌ها و ماه‌های گذشته فکرم مشغول این سؤال بود که چرا این تعداد زیاد از آدم‌ها، اعم از کنشگران معمولی فضای مجازی تا نخبگان علوم اجتماعی خوانده، از جمهوری اسلامی به‌مثابه یک فعال مایشاء، یک انسان صاحب اراده و اختیار حرف می‌زنند، نه به‌مثابه یک ساختار اجتماعی ـ اقتصادی ـ سیاسیِ بوروکراتیک، هی می‌گویند و می‌نویسند جمهوری اسلامی این کار را کرد یا فلان چیز برایش حیثیتی است یا تن به اصلاح نمی‌دهد. بسیاری از توییت‌ها و تحلیل‌های مشهورترین جامعه‌شناسان ایرانی نیز به همین خطای انسان‌انگاری(۱) یک ساختار اجتماعی ـ سیاسی دچارند.

فکر می‌کردم شاید از سر ترس است یا پرهیز از بیان صریح این حد از عاملیت‌محوری افراطی که جمهوری اسلامی را استعاره از شخص اول مملکت به کار می‌برند، بااین‌حال به نظرم این فروکاستن یک نظم اجتماعی ـ اقتصادی ـ سیاسی به یک شخص وقتی تا این حد میان شهروندان و نخبگان فکری فراگیر است، دلیل جدی‌تری از ترس و محافظه‌کاری دارد. این تحلیل‌های عاملیت‌محور تا آنجا فراگیر و مورد پذیرشند که اغلب تحلیل‌های ساختاری و تاریخی که یک شخص یا اشخاص خاصی را به‌عنوان عامل و مسبب وضع موجود معرفی نمی‌کنند متهم به محافظه‌کاری و سفیدشویی می‌شوند! در بحبوحه‌ی اعتراضات ۱۴۰۱ کار حتی از تحلیل فراتر رفته و به ناله و نفرین به این نظام سراسر فاسد و جنایتکار رسیده بود. القاب و صفاتی که قاعدتاً برای انسا‌ن‌های دارای اراده و اختیار کاربرد دارد نه یک نظم سیاسی ـ اجتماعیِ برساخته که بنا به تعریف نمی‌تواند محصول مستقیم اراده و کنشگری فرد یا تعدادی از افراد دانسته شود.

بیشتر بخوانید
مسأله حکمرانی در ایران، ضرورت یک رویکرد تاریخی

گروه شریف آزاد در ادامه سلسله جلسات گفت‌وگوی اجتماعی که در کلاب هاوس برگزار می‌شود، روز یکشنبه ۱۹ آذر ۱۴۰۲ در برنامه‌ای که با همکاری گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد، میزبان بهاره آروین بود. بخش عمده زمان دو ساعت و نیمه این برنامه که موضوع اصلی آن «مسأله حکمرانی در ایران؛ ضرورت یک رویکرد تاریخی» بود، به پاسخگویی به پرسش‌های متفاوت و متعدد حاضران پس از ارائه سخنرانی اختصاص یافت. فایل صوتی کامل این برنامه را می‌توانید در آپارات بشنوید.

بیشتر بخوانید
زن و تغییر اجتماعی: کنشگری جنبشی ـ اجتماعیِ زنان

کانون اندیشه جوان در ادامه سلسله‌نشست‌های معرکه، در آبان‌ماه ١۴٠٢ نشستی با موضوع «زن و تغییر اجتماعی: کنشگری جنبشی ـ اجتماعیِ زنان» برگزار کرد. در این نشست که با حضور بهاره آروین، عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس و علیرضا بلیغ، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار شد، به بحث و تبادل نظر پیرامون مسائل مرتبط با کنشگری اجتماعی زنان و زمینه‌های تغییرات اجتماعیِ به وجود آمده در این راستا پرداخته شد. فایل تصویری این نشست را می‌توانید در اینجا ببینید.

بیشتر بخوانید
گفت‌وگو در مورد حجاب

فایل تصویری

خبرگزاری دانشجویان ایران به‌منظور بررسی موضوع گشت ارشاد و چرایی مداخله حکومت در الزام به حجاب در اسفندماه ۱۴۰۱ میزگردی با عنوان «حجاب: نماد حاکمیت، ابزار اعتراض» با حضور بهاره آروین جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس و سینا کلهر جامعه‌شناس و معاون فرهنگی وزیر ورزش و جوانان برگزار کرد که مشروح آن در پی می‌آید:

بیشتر بخوانید
سرمایه اجتماعی؛ پتانسیل‌ها و چالش‌ها

نشست تخصصی «معنا و مبنای سرمایه اجتماعی» روز سه‌شنبه ۴ بهمن ۱۴۰۱ با حضور استادان و صاحبنظران این حوزه از سوی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، با همکاری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و مرکز تحقیقات و برنامه‌ریزی شهر تهران برگزار شد. بهاره آروین که به‌عنوان سخنران مدعو در پنل اول این نشست حضور داشت، ضمن تأکید بر استفاده از شاخص‌های بومی برای سنجش سرمایه اجتماعی،‌ با ناکافی دانستن بعد ذهنی، بعد رفتاری را یکی از ابعاد مهم سرمایه اجتماعی دانست که باید برای سنجش صحیح و دقیق این مفهوم به آن توجه کافی داشت. فایل صوتی این سخنرانی را می‌توانید در آپارات بشنوید.

بیشتر بخوانید