کاهش جمعیت در ایران: چالش‌ها و راهبردها

نشست تخصصی «کاهش جمعیت در ایران: چالش‌ها و راهبردها» روز یکشنبه سوم دی‌ماه ۱۴۰۲ به‌همت کارگروه اجتماعی «خانه گفت‌وگوی آزاد» دانشگاه تربیت مدرس با حضور بهاره آروین، عضو هیأت علمی گروه جامعه‌شناسی و حمیده طائب، عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان این دانشگاه برگزار شد. بهاره آروین در سخنرانی خود، با به چالش کشیدن فرضیات مختلف مبتنی بر شهود عامیانه در مورد علل و راهبردهای کاهش جمعیت در ایران، چنین فرضیاتی را که فضای سیاست‌گذاری و رسانه‌ای کشور را تحت‌الشعاع خود قرار داده، نادرست ارزیابی کرده، راهبردهای مبتنی بر آنها را اقداماتی پرهزینه و بی‌ثمر دانست که تنها به هدررفت منابع منتهی گشته است.

برای دریافت فایل کامل این گفت‌وگو می‌توانید به سایت آپارات مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید
تشکیلات راه‌حل مسأله فساد نیست

فرارو: داشبورد جامع اطلاعات اقتصادی ایران یکی از سامانه‌های «رصدخانه اقتصاد ایران» است که اخیراً در وزارت اقتصاد افتتاح شد. این سامانه قرار است با یکپارچه‌سازی داده‌ها، امکان رصد دقیق و به‌روز اطلاعات اقتصادی کشور را فراهم آورد. افتتاح این سامانه در شرایطی انجام شد که اخیراْ پرونده فساد ۳.۴ میلیارد دلاری شرکت چای دبش مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس این پرونده، شرکت چای دبش، مبلغ قابل توجهی، ارز نیمایی برای واردات و بسته‌بندی چای درجه‌یک هندی دریافت کرده بود، اما چای بی‌کیفیتی را از آفریقا وارد کرد. بر اساس گفته‌های رئیس سازمان بازرسی کشور، در موضوع تخصیص ارز نیز شائبه وجود داشت.
یکی از مشکلات دیرینه در اقتصاد کشور ما را می‌توان دو نرخی بودن ارز دانست. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند، اگر در شرایط فعلی بدون هیچ برنامه حمایتی ارز دولتی حذف شود، این تصمیم، می‌تواند منجر به افزایش گرانی شود، مگر اینکه این اقدام با سیاست‌های حمایتی جایگزین همراه شود. ارزی که با نرخ پایین‌تر داده می‌شود عمدتاْ برای کالا‌های اساسی از جمله روغن، نهاده‌های دامی و دارو است. اگرچه پرداخت ارز دولتی در حال انجام است، اما طی چند سال اخیر بیشتر کالا‌های اساسی افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند.
با توجه به این شرایط پرسش‌هایی مطرح است از جمله این‌که، آیا اساساْ برای جلوگیری از فساد در بوروکراسی باید بوروکراسی جدید ایجاد کرد و مشکل بوروکراسی در مبحث اعطای ارز چگونه باعث فساد شده است؟ بهاره آروین، جامعه‌شناس و استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس به پرسش‌های فرارو در این خصوص پاسخ داده است:

بیشتر بخوانید
مسأله حکمرانی در ایران، ضرورت یک رویکرد تاریخی

گروه شریف آزاد در ادامه سلسله جلسات گفت‌وگوی اجتماعی که در کلاب هاوس برگزار می‌شود، روز یکشنبه ۱۹ آذر ۱۴۰۲ در برنامه‌ای که با همکاری گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد، میزبان بهاره آروین بود. بخش عمده زمان دو ساعت و نیمه این برنامه که موضوع اصلی آن «مسأله حکمرانی در ایران؛ ضرورت یک رویکرد تاریخی» بود، به پاسخگویی به پرسش‌های متفاوت و متعدد حاضران پس از ارائه سخنرانی اختصاص یافت. فایل صوتی کامل این برنامه را می‌توانید در آپارات بشنوید.

بیشتر بخوانید
کارگاه آموزشی مسأله‌محوری در پژوهش

گروه جامعه‌شناسی و انجمن علمی دانشجویی جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس با همکاری گروه روش‌شناسی و روش‌های تحقیق انجمن جامعه‌شناسی روز یکشنبه ۱۹ آذرماه ۱۴۰۲ کارگاهی آموزشی با عنوان «مسأله‌محوری در پژوهش» با موضوع «ضرورت و چگونگی کشف و طرح مسأله در پژوهش» برگزار کرد.

بهاره آروین، در این کارگاه دوساعته به بررسی تفاوت چهار مفهوم «موضوع»، «دغدغه»، «سؤال» و «مسأله» پرداخته، «مسأله» را خشت اول پژوهش دانست. ادامه بحث به چیستی «مسأله علمی» و چگونگی کشف و طرح آن و خطاهای رایج در این فرایند اختصاص یافت.

فایل صوتی کامل جلسه را در این پیوند بشنوید.

بیشتر بخوانید
گزارش نشست «زنان در هزارتوی سیاست» با حضور بهاره آروین و فاطمه قاسم‌پور

فایل صوتی

آیا زنان در عرصه سیاست در جایگاه مطلوبی قرار دارند؟

در ابتدای این نشست زهرا سادات رضوی علوی دبیر نشست، هدف مجموعه سهیبا از برگزاری نشست را این‌گونه عنوان کرد: یکی از دلایلی که موضوع زنان در هزارتوی سیاست را انتخاب کردیم این بود که از دوران دانشجویی دغدغه ورود و حضور جدی و اثرگذار زنان در عرصه سیاست؛ چه در مناصب سیاسی و چه در عرصه کنشگری را داشتیم. اما هرچقدر جلوتر رفتیم موانعی را احساس کردیم. امروز حول دغدغه خودمان این نشست را برگزار کردیم و این دغدغه را پیوند زدیم به فضای دانشجویی؛ دختران دانشجو حتماً دغدغه‌هایی دارند. وقتی فعال دانشجویی می‌شوند و وارد این عرصه می‌شوند برایشان مهم است که پله‌های بعدی و اثرگذاری قوی خودشان را ببینند. اما آیا در شرایط موجود در وضعیت مناسب سیاسی برای خانم‌ها هستیم؟ و چطور باید این مسیر را طی کنیم؟ سؤال من این است که جایگاه و نقش زنان در عرصه سیاست در امروز جامعه چگونه ارزیابی می‌شود؟ آیا به نظر شما در جایگاه مطلوبی هستیم؟

فاطمه قاسم‌پور ضمن تأکید بر اهمیت مسئله حضور زنان در عرصه سیاست‌گذاری گفت: شاید برای من واژه زنان در سیاست‌گذاری خیلی جذاب‌تر از حضور زنان در سیاست باشد. بحث حضور زنان در سیاست‌گذاری و در عرصه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در کشور بحث بسیار مهمی است. دی ماه سال گذشته هم که اقشار مختلف بانوان خدمت رهبری انقلاب رسیدند؛ حضرت آقا در این جلسه پیرو مطالباتی که جامعه زنان مطرح کردند، فرمودند: این مسئله ذهن من را هم به خودش مشغول کرده است. بنابراین مسئله، مسئله مهمی است و باید جلسات مهم اندیشه‌ورزی برای آن گذاشته شود تا درباره الگوی مناسب برای حضور زنان در عرصه سیاست و سیاست‌گذاری صحبت شود.

قاسم‌پور به مسئله حضور کمّی زنان در عرصه سیاست اشاره کرد و گفت: اگر حضور زنان در عرصه سیاست را به‌لحاظ کمّی در نظر بگیریم؛ میزان بالایی نیست. ولی مسئله این است که فکر می‌کنم قبل از هر چیز ما باید یک بازخوانی کنیم تا ببینیم حضور زنان در عرصه سیاست به چه نسبتی باید اتفاق می‌افتاده؟ و آن چیزی که باید اتفاق می‌افتاده چقدر محقق شده و چقدر برای رسیدن به مطلوبمان فاصله داریم؟ مسئله حضور کمّی زنان در سیاست می‌توانم بگویم مسئله اصلی ما نیست هرچند قائل هستم مسائلی در کشور وجود دارد مثلاً بعضی مسائل فرهنگی و اجتماعی که حضور زنان برای آن مسائل پیشران است و زنان در آن نقش مستقیم، ویژه و بی‌بدیلی دارند. اما ما باید ابتدا پرسش را بازخوانی کنیم اینکه حضور زنان در این عرصه با چه رویکرد و نگاهی بوده؟

بیشتر بخوانید