بهاره آروین عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس و دکترای جامعه‌شناسی از دانشگاه تهران است. وی که سال ۹۶ با شعار «شهرداری تمام شیشه‌ای» وارد شورا شد نقطه‌نظرهایش را درباره اقدامات مثبت شورای پنجم در زمینه شفافیت و جلوگیری از فساد در سیستم مدیریت شهری بیان کرده که در ادامه می‌خوانید.

به نظر شما مهم‌ترین موفقیت و دستاورد شورای پنجم چیست و تفاوت راهبردی شورای پنجم با شورای دوره‌های گذشته چه بوده‌ است؟

مهم‌ترین موفقیت و دستاورد شورای پنجم دفاع از حقوق شهروندان و منفعت عمومی در شهر بوده است. این دستاورد از طریق چند زیرساخت که شورای پنجم در مجموعه مدیریت شهری ایجاد کرد محقق شد.

اولین و مهم‌ترین زیرساختی که شورای شهر جزو اولویت‌های خود قرار داد شفافیت بود. این شفافیت به جلوگیری از هدررفت منابع شهر کمک کرد و باعث شد تصمیمات و اقداماتی که ممکن بود به نفع گروه‌های ذی‌نفع گرفته شود و به ضرر منفعت عمومی باشد به حداقل برسد. ازجمله اینکه شورای شهر در طول چهار سال هیچ یک از جلسات صحن را به صورت غیرعلنی برگزار نکرد. همچنین آرا اعضای شورای شهر شفاف بود و تمام جلسات به‌صورت زنده در سایت شورا و در شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شدند؛ برخلاف دوره‌های گذشته که بعضاً در جلسات غیرعلنی تصمیمات مهمی برای شهر گرفته می‌شد و تنها منفعت برخی افراد و گروه‌ها را محقق می‌کرد. باغات شهر در همین جلسات غیرعلنی که در دوره‌های قبلی مدیریت شهری برگزار می‌شد از بین رفت. دستاوردهای شفافیت در شورا و مجموعه شهرداری به حفظ منفعت و حقوق عمومی کمک کرد. به عنوان مثال برای حفظ باغات مصوبه برج‌باغ‌ها در شورا لغو شد و علی‌رغم همه مشکلات و موانعی که به وجود آمد تلاش برای حفظ منافع عمومی شهر و شهروندان ادامه یافت و تا پایان دوره نیز ادامه خواهد یافت. این تلاش ناشی از تعهد به حفظ حقوق شهروندان بود.

در حوزه حمل‌ونقل عمومی بزرگراه‌ها و معابر عریضی که فقط برای ماشین‌ها ساخته شده‌اند شاید به لحاظ جناحی و سیاسی می‌توانست چشمگیر به نظر برسد و دستاوردی داشته باشد یا منافع بسیاری از سازندگان و پیمانکاران را تأمین کند، اما شورای پنجم اولویت اول و آخر خود را افزایش حمل‌ونقل عمومی قرار داد. استفاده از خودروی شخصی در شهر باید برای صاحبان خودرو هزینه‌زا شود، زیرا آلودگی هوا و ترافیک ناشی از استفاده فزاینده از خودروی شخصی باعث شد تهران زیست‌ناپذیر شود. حتی با وجود اینکه به واسطه تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا وضعیت اقتصادی شهر و مدیریت شهری نامساعد شده است، شورا و شهرداری همان حداقل منابع به دست آمده را صرف حمل‌ونقل عمومی کردند.

عضو شورای شهر تهران تاکید کرد: در آیین‌نامه حمایت از گزارشگران تخلف تمهیداتی اندیشیده‌ایم که رسیدگی به شکایات مردمی از مدیریت شهری تحت نظارت شورای شهر تهران درآید.

بهاره آروین در سیصدوسومین جلسه علنی شورای شهر تهران و در جریان بررسی طرح ایجاد سامانه واحد درخواست، نظارت و پیگیری شهروندان ضمن موافقت با نظر کمیسیون تخصصی مبنی بر ردّ این طرح گفت: این طرح به کمیته شفافیت و شهر هوشمند هم ارجاع شده و از سوی کمیته بررسی شده است. این نکته درست است که وقتی سامانه‌های ۱۸۸۸ و ۱۳۷ تحت مدیریت شهرداری تهران است و تحت نظارت شورا نیست به شکایات مردمی آنگونه که باید و شاید رسیدگی نخواهد شد.
عضو شورای شهر تهران ادامه داد: اما اگر گردش کار سامانه‌های موجود را در شورا بیاوریم این مشکل برطرف می‌شود. اتفاقا این کار در قالب آیین‌نامه حمایت از گزارشگران تخلف انجام شده است. ما در بستر سامانه‌های ۱۸۸۸ و ۱۳۷ سامانه‌ای را دیده‌ایم که گردش کار شورا را طی کند.
رییس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران افزود: ازآنجا که قرار است طرح ها و لوایحی که ضروری هستند در همین دوره شورا بررسی شوند، آیین‌نامه حمایت از گزارشگران تخلف نیز در همین دوره به صحن خواهد آمد. این آیین‌نامه درحقیقت نسخه تکمیل‌شده همین طرح است بر بستر سامانه‌های موجود.

صدوسی‌وششمین جلسه کمیته شفافیت و شهر هوشمند ۳۰ خرداد ماه به ریاست بهاره آروین و با حضور محمدرضا زارعلی مدیرکل امور مالی و اموال، جواد اسلامی مدیرکل خزانه‌داری و محمد فرجود مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران به صورت مجازی تشکیل می‌شود.

در بخش نخست این جلسه به موضوع ثبت اطلاعات پرداخت روی ردیف بودجه پرداخته می‌شود و با توجه به اینکه مدتی است مناطق ۲۲گانه اطلاعات پرداخت را روی ردیف بودجه ثبت می‌کنند گزارشی از ثبت این اطلاعات از اسفند ۹۹ تاکنون ارائه خواهد شد.

همچنین در این جلسه حجم پرداخت‌هایی که در مناطق امکان ثبت روی ردیف بودجه را ندارند، بررسی می‌شود.

با توجه به اینکه مقرر شده بود تکمیل فیلد اطلاعات ردیف بودجه اختصاصی در زمان درخواست وجه توسط واحدهای تابعه اجباری شود، گزارشی از این اقدام نیز در جلسه ارائه خواهد شد.

بخش دوم جلسه به موضوع راه‌اندازی سامانه مدیریت بدهی و مطالبات اختصاص داده می‌شود و علاوه بر ثبت سیستمی انواع بدهی قطعی مناطق در سامانه مدیریت بدهی و مطالبات، پیشرفت راه‌اندازی سامانه مدیریت بدهی و مطالبات برای بدهی‌های قطعی واحدهای تابعه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

علاوه بر این، برای راه‌اندازی کامل سامانه مدیریت بدهی و مطالبات درخصوص بدهی‌های غیرقطعی شهرداری تهران نیز برنامه زمان‌بندی ارائه خواهد شد.

در این چهارسال هربار به ثمربخشی تلاش‌هایم و میزان توانایی‌ها و مهارت‌هایم برای پیشبرد پروژه شفافیت شک کرده‌ام، هربار که فکر کردم آیا کس دیگری بود که مناسب‌تر بود چهار سال پیش به جای من در لیست امید قرار گیرد و پروژه شفافیت و طرح شهرداری تمام شیشه‌ای را پیش ببرد، یک نام بیش از همه جلوی چشمم بود که پاسخ هر دو سوال را مثبت کند: زهرا بهروزآذر؛

با زهرا بهروزآذر اولین‌بار چهار سال پیش به عنوان یکی از کاندیداهای انتخابات شورای شهر آشنا شدم که به مرحله پایانی برای قرار گرفتن در لیست امید هم راه پیدا کرد اما در لیست نهایی قرار نگرفت و چقدر من در این چهارسال بابت نبودش در شورای شهر حسرت و دریغ خوردم. هرچند با قرار گرفتن‌اش در جایگاه رئیس مرکز رصد سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران، نقش مهمی در راه‌اندازی و تثبیت وبسایت شفاف شهرداری تهران ایفا کرد. در آن ماه‌های ابتدایی که انواع و اقسام مخالفت‌ها و سنگ‌اندازی‌های به ظاهر فنی برای عدم انتشار داده‌ها روی وبسایت شفاف انجام می‌شد، زهرا بود که هربار سعی می‌کرد با رفع همه آن گیر و نقص‌های فنی، بهانه‌ها را از دست مخالفان بگیرد و داده‌ها را آماده انتشار کند.

حالا بعد از چهارسال، زهرا در همان جایگاهی قرار گفت که چهارسال پیش هم به همان اندازه شایسته قرار گرفتن در آن بود: در لیست جمهور، لیست اصطلاح‌طلبان برای انتخابات شورای شهر تهران؛ خیالم حالا از همه این چهار سال راحت‌تر است، مطمئنم اگر شهروندان بار دیگر پای صندوق‌ها بیایند و به سیاست‌گذاری‌های اصلاح‌طلبانه مدیریت شهری در چهار سال گذشته رای اعتماد دهند، زهرا بهروزآذر خیلی ماهرانه‌تر و پرقدرت‌تر تحقق شفافیت و طرح شهرداری تمام شیشه‌ای را پی‌ می‌گیرد، آدمی پرانرژی و خستگی‌ناپذیر، با مهارت‌های بالای کار تیمی که متعهد و خالصانه و بی‌چشم‌داشت تنها در جهت بهبود کیفیت زندگی شهروندان، آن‌چه در توان دارد را انجام می‌دهد.

صدوسی‌وپنجمین جلسه کمیته شفافیت و شهر هوشمند به ریاست بهاره آروین و با حضور مهدی داوری دولت‌آبادی، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی و نمایندگان سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران به صورت مجازی برگزار می‌شود.

با توجه به اینکه بنا بر اعلام سازمان آتش‌نشانی مقرر شده بود اطلاعات ایمنی حداقل ۱۰ هزار ساختمان تا اردیبهشت ۱۴۰۰ به سازمان فاوا ارسال شود، در این جلسه گزارشی از این اقدام ارائه خواهد شد.

همچنین از آنجا که مقرر شده است اطلاعات ایمنی ۳۳ هزار ساختمان شهر تهران در سامانه تهران من بارگذاری شود، برنامه زمان‌بندی ماهانه برای جمع‌آوری و بارگذاری این اطلاعات ارائه می‌شود.

علاوه بر این، ارائه گزارش از وضعیت پیشرفت راه‌اندازی سامانه برخط پایش ایمنی ساختمان‌های موجود در شهر تهران، ارائه برنامه زمان‌بندی برای طراحی کلیه بخش‌های سامانه، آخرین وضعیت پیاده‌سازی و اعمال فرمول محاسبه و تحلیل ایمنی ساختمان‌ها در سامانه و راهکارهای انتشار اطلاعات ایمنی ساختمان‌ها از دیگر بخش‌های این جلسه خواهد بود.

عضو شورای شهر تهران گفت: پرونده‌هایی که ناشی از توافقات بدون پروانه ساختمانی در دوره قبل هستند بسیار حساس هستند و نمی‌توان آن‌ها را به صورت دوفوریت بررسی کرد.

بهاره آروین در سیصد و دومین جلسه علنی شورای شهر تهران و در مخالفت با دوفوریت لایحه الحاق پرونده‌های توافقات فاقد پروانه ساختمانی به لیست پیوست (د) مصوبه طرح تفصیلی ویژه منطقه ۲۲ گفت: به عقیده من تصویب دوفوریت این لایحه هیچ توجیهی ندارد و دلایلی که معاون شهرسازی و معماری برای این امر آوردند قانع‌کننده نیست.
عضو شورای شهر تهران ادامه داد: با توجه به اینکه شهرداری از زمان تصویب مصوبه طرح تفصیلی ویژه منطقه ۲۲ زمان زیادی داشته است، باید گزارشی از روند اجرا دهد. بررسی مجوزهایی که پیش از این در مصوبه داده بودیم به کجا رسیده است و این لیست بر چه اساسی تغییر می‌کند؟
وی اضافه کرد: من جزئیات پرونده‌هایی را که در لیست الحاقی آمده‌اند بررسی کرده‌ام و بعضی از آن‌ها شرایط سوال‌برانگیزی دارند. اصلا چرا این پرونده‌ها از لیست قبلی جا مانده‌اند؟ یا براساس چه منطقی برخی از پرونده‌ها به لیست اضافه شده و برخی اضافه نشده‌اند؟ جای این بحث‌ها در صحن علنی نیست و باید در کمیسیون بحث شود.

عضو شورای شهر تهران با اشاره به اینکه هرجا فساد و تخلف در داخل ستاد شهرداری غیرقابل انجام شود راه‌درروهایی تحت عنوان واحدهای تابعه نسبت به انجام آن اقدام می‌کنند، اظهار داشت: با توجه به مقاومت‌های بسیاری که وجود دارد ما نتوانستیم شفافیت را به طور کامل در این واحدها محقق سازیم و این مسئولیتی بزرگ و مهم برای شورای ششم است.

بهاره آروین شب گذشته با حضور در برنامه زنده تهران ۲۰ که از شبکه پنج سیما پخش می‌شد ضمن توضیح اقداماتی که در شورای پنجم در زمینه شفافیت انجام شده است، گفت: پیش از اینکه اقدامات شفافیت‌بخش آغاز شود با ترس زیادی از سوی مدیران ذی‌ربط مواجه بودیم. مثلا زمانی که تصمیم گرفتیم بودجه شهرداری را شفاف و قابل تحلیل سازیم، مدیران مربوطه می‌گفتند همین که پیش از این فایل pdf بودجه را منتشر می‌کردیم عده‌ای با برنامه‌های فتوشاپی اقدام به حاشیه‌سازی می‌کردند و کاری از دست ما برنمی‌آمد. اگر فایل اکسل بودجه را منتشر کنیم و حاشیه‌ها بیشتر شود چه باید کرد؟
عضو شورای شهر تهران ادامه داد: اکنون دولت و دستگاه‌های مختلف اغلب سایت شفاف دارند و دیگر آن ترس سابق ریخته است. انتشار قراردادها دیگر در کلیه دستگاه‌های دولتی پی گرفته می‌شود و شکر خدا شهرداری تهران در این زمینه پیشگام بود.
وی با بیان اینکه ما به تحقق شفافیت در شهرداری اکتفا نکردیم و آن را در شورای شهر هم دنبال کردیم، عنوان کرد: عضویت بنده در هیات رئیسه شورای شهر به این دلیل بود که بتوانم شفافیت آرا را محقق کنم. دستگاه رای‌گیری الکترونیکی چهار سال پیش از آن خریداری شده بود اما استفاده نمی‌شد و حتی خدمات پشتیبانی آن منقضی شده بود. ما این دستگاه را به‌روزرسانی کردیم و رای‌گیری الکترونیکی را آغاز کردیم. این باعث شد ثبت و ضبط آرا شفاف شود و همان آرا را روی مانیتور شورا هم نمایش دادیم. پس از آن قرار شد مشروح مذاکرات شورا هم در دسترس عموم قرار گیرد. پیش از آغاز شورای پنجم جلسات صحن در روزهای یکشنبه علنی بود و سه شنبه‌ها رسانه‌ها حق حضور نداشتند. اما در شورای پنجم هیچ جلسه غیرعلنی نداشتیم.
آروین در ادامه با اشاره به اقداماتی که در شهرداری برای مقابله با فساد انجام شد گفت: یکی از حوزه‌های مهمی‌که محمل فساد بود حوزه صدور مجوزهای شهرسازی بود. ما اطلاعات تمام پروانه‌های ساختمانی را که از سال ۹۷ به بعد تشکیل پرونده داده بودند و برای آن‌ها پروانه صادر شده بود منتشر کردیم. همچنین کلیه امضاهای شوراهای معماری را برای هر پروانه ساختمانی روی وبسایت شفاف آوردیم. این اطلاعات از داخل حساب شهروندی تهران من هم قابل دسترسی است. با انتشار این اطلاعات تصمیم‌گیرندگان دیگر به راحتی پای تخلف را امضا نمی‌کنند؛ چون می‌دانند این امضاها در کشو و آرشیو نیست بلکه جلوی چشم میلیون‌ها شهروند است.

مسدودسازی هر راه‌درروی فساد منجر به ایجاد راه‌های دیگر می‌شود

رییس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران افزود: البته هرگاه راه‌های فساد را ببندید راه‌های دیگر برای آن باز می‌شود. در هر حوزه‌ای که خواستیم شفافیت ایجاد کنیم دیدیم با بستن یک راه، راه‌درروهای دیگری برای فساد باز می‌شود. به همین دلیل من مدعی نیستم که تخلفات در شهرداری به صفر رسیده است اما مدعی هستم که کاهش محسوسی داشته است. نه به این دلیل که خیلی از متخلفان مچ‌گیری کرده باشیم؛ بلکه به این دلیل که شفافیت در مدیران و کارکنان احتیاط ایجاد می‌کند و به این دلیل است که فساد و تخلف کاهش محسوس می‌یابد. اصلی‌ترین کارکرد شفافیت پیشگیری از فساد است نه کشف آن.